Lauriergracht 101 -103 1016 RJ Amsterdam
Onder de tien Platanen is een plek van rust Aan de Lauriergracht in het hart van de Jordaan bevindt zich het voormalig RK Jongensweeshuis. Op de binnenplaats wordt jaarlijks een concert van het Grachtenfestival uitgevoerd. Een katholiek initiatief om een weeshuis te stichten was indertijd niet naar de zin van de Gereformeerde Kerckeraad. De Papisten worden in 1682 door de Burgemeester op het matje geroepen. Ze krijgen te horen: "sulks is in deze stad niet te dulden", maar ze worden stilzwijgend gedoogd want de weeskinderen moesten toch ergens heen. Achter drie panden aan de gracht kon het weeshuis zich rond een binnenplaats uitbreiden, zonder dat er aan de buitenkant iets van te zien was. Waar eerder het pakhuis "Venetië" en de verffabrieken "De Blauwselmolen" en "De Indigo's ton" gevestigd waren, was het R.C.Jongensweeshuis 'in statu'. Het oudste gedeelte werd gebouwd rond 1550, het was een houten woonhuis waarvan de originele constructie nog gedeeltelijk bewaard is gebleven. Boven het hoofdgebouw van het weeshuis staat: haeC. stat. Caritate DoM.Vs. Het betekent: Dit is een huis van liefdadigheid. De hoofdletters die in deze tekst verwerkt zijn, CCDMV zijn het jaartal 1705, de oprichting van dit gebouw. Buiten de muren van het weeshuis zijn er de tegenstellingen tussen de Patriotten en Oranjegezinden. De weesjongens komen in contact met de ‘veile’ buitenwereld. Om aan drank en sigaretten te komen verkochten de weesjongens hun boterhammen die ze voor op het werk meekregen. Als de weesjongens dronken in het huis terug kwamen verdwenen ze voor drie dagen in een hok te water en brood. Het zijn onrustige jaren. Het was de tijd van de inval van de Pruisische troepen en het herstel van Stadhouder Willem V in zijn functies. Er waren weesjongens die niet Patriottisch waren en die dienst genomen hadden in het leger van de Staten van Holland om stadhouder Willem V te verhinderen terug te keren. Dat gaf in en rondom het weeshuis veel onrust. De regenten dringen er bij de hoofdofficier van de stad op aan de "houten bijlencompagnie", een groep hangjongeren, aan te pakken. Er mogen geen opruiende liederen, die het gepeupel op de been zouden brengen, in de buurt van het weeshuis gezongen worden. Maar het bleek dat er een aantal weesjongens zelf bij het houten bijlen genootschap hoorden. Het verderf was het weeshuis binnen geslopen. Oproerige weesjongens werden het huis uitgegooid. Maar er was meer aan de hand. Een weeskind werd opgepakt omdat hij niet genoegzaam van oranjetekens was voorzien. De regenten werden op het matje geroepen en alle weeskinderen kregen voortaan een vetleren Oranje Cocarde te dragen als ze naar buiten gingen. Het dragen ervan was sinds 10 december 1787 voor alle Amsterdammers verplicht. Behalve die cocarde was ieder weeskind dat zich buiten de muren van het weeshuis mocht begeven, verplicht een weespenning bij zich te dragen. Op deze geelkoperen penning stond aan de voorkant een duif, symbool van de Heilige Geest, of het stadswapen van Amsterdam, geflankeerd door kinderen in weestenue. Achterop stond vermeld uit welk weeshuis het kind afkomstig was. Na terugkomst in het weeshuis moest de munt weer worden ingeleverd. Nog dagelijks klinken om 9, 3 en 6 uur de klokslagen van het uurwerk dat in het dakkapel gebouwd is. Oorspronkelijk was dit uurwerk en de klok uit 1769, maar tijdens de restauratie is er een poging ondernomen om de bronzen klok te stelen, waarbij het uurwerk vernield werd. In 1997 is de klok gerestaureerd. Na het vertrek van het Jongensweeshuis in 1954 komt op deze plek een lekentehuis voor voogdijkinderen onder de naam Amstelstad. Het katholieke fundament brokkelt af en er komen voorzichtig ook kinderen van andere gezindten. In 1971 wordt het Ortho Pedagogisch Centrum in het voormalige weeshuis gevestigd. Het krijgt de naam 'de Platanen' Na het vertrek van het laatste weeskind is het een open inrichting voor zwakzinnigen geworden. In 1997 wordt het gebouw gerestaureerd. Jonge kinderen hebben het hoofdgebouw van het weeshuis overgenomen. Er is een crèche voor baby's, een dagverblijf voor peuters en een Naschoolse Opvang. In en rond de voormalige kapel van het Jongensweeshuis komt het jeugdtheater De Toneelmakerij. De zijvleugels, waar eens de refter van de nonnen was en waar de slaapzalen waren, zijn verbouwd tot woonappartementen voor senioren en HAT eenheden.